سنجش از راه دور فنّاوری کسب اطلاعات و تصویربرداری از زمین با استفاده از تجهیزات هوانوردی مثل هواپیما، بالن یا تجهیزات فضایی مثل ماهواره است. بهعبارتدیگر سنجش از راه دور علم و هنر کسب اطلاعات از پدیدههای زمینی و جوی از طریق ویژگی-های امواج الکترومغناطیسی بازتابی یا منتشرشده از آنها و بدون تماس مستقیم با پدیدههای مذکور است.
سنجشازدور در بسیاری از زمینههای علمی و تحقیقاتی کاربردهای گستردهای دارد. ازجمله کاربردهای علم سنجشازدور میتوان به استفاده از آن در زمینشناسی، آبشناسی، معدن، شیلات، کارتوگرافی، جغرافیا، مطالعات زیستشناسی، مطالعات زیستمحیطی، سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، هواشناسی، کشاورزی، جنگلداری، توسعه اراضی و به طورکلی مدیریت منابع زمینی و غیره اشاره کرد. سنجش از دور میتواند تغییرات دورهای پدیدههای سطح زمین را پایش کند و در مواردی چون بررسی تغییر مسیر رودخانهها، تغییر حد و مرز پیکرههای آبی چون دریاچهها، دریاها و اقیانوسها، تغییر مورفولوژی سطح زمین و غیره بسیار کارساز است.
افزون بر این یک سیستم سنجشازدور با توجه به اینکه بر اساس ثبت تغییرات و اختلاف بازتاب/بازتابش الکترومغناطیسی از پدیدههای مختلف کار میکند، میتواند حدومرز پدیدههای زمینی اعم از مرز انواع خاکها، سنگها، گیاهان، محصولات کشاورزی گوناگون و غیره را مشخص کند. سنجشازدور در پیشبینی وضع هوا و اندازهگیری میزان خسارت ناشی از بلایای طبیعی،کشف آلودگی آبها و لکههای نفتی در سطح دریا، اکتشافات معدنی نیز کاربرد دارد. بدون شک استفاده از این فن و هنر در مطالعات اکتشافی و منابع طبیعی و سایر موارد پیشگفته نهتنها سرعت انجام مطالعات را بیشتر میکند، بلکه ازنظر دقت و هزینه و نیروی انسانی نیز بسیار باصرفهتر است.
لازم به ذکر است که دادههای سنجشازدور به دلیل یکپارچه و وسیع بودن، تنوع طیفی، تهیه پوششهای تکراری و ارزان بودن، در مقایسه با سایر روشهای گردآوری اطلاعات از قابلیتهای ویژهای برخوردار است که امروزه عامل نخستین در مطالعه سطح زمین و عوامل تشکیلدهنده آن محسوب میشود. امکان رقومی بودن دادهها موجب شده است که سیستمهای کامپیوتری بتوانند از این دادهها بهطور مستقیم استفاده کنند و سیستمهای دادهها جغرافیایی و سیستمهای پردازش دادهها ماهوارهای با استفاده از این قابلیت طراحی و تهیهشده است. سهلالوصول بودن دادهها، دسترسی سریع به نقاط دورافتاده و دقت بالای آنها از امتیازات خاص این فن محسوب میشود.
بهتازگی شرکت آمریکایی اوربیتال میکرو سیستمز ((Orbital Micro Systems (OMS) که یک شرکت فعال درزمینهٔ تجهیز ماهوارههای کوچک و راهاندازی پلتفرمهای تحلیلی سنجشازدور است، مرکز بینالمللی دادههای زمینی (ICED) را در دانشگاه ادینبرگ اسکاتلند (University of Edinburgh) راهاندازی کرده است.
این مرکز که حاصل همکاری شرکت OMS، دانشگاه ادینبرگ و دانشگاه کلرادو (University of Colorado) است، یک پلتفرم تجاری است که از آخرین دادههای ماهوارهای موجود و سرویسهای ابری برای جمعآوری، ترکیب و انتشار تصاویر ماهوارهای استفاده میکند. دادههای بدست آمده از مرکز ICED منجر به تهیه اطلاعات محیط زیستی و هواشناسی قابلاطمینان و مکرر خواهد شد که دولتها، کسبوکارها و دیگر مشتریان را در اتخاذ تصمیمات بهموقع یاری میدهند. مشتریان این مرکز به اطلاعات بهدستآمده توسط فناوری نوآورانه ارتباط با ماهوارههای مدار LEO شرکت OMS دسترسی خواهند داشت که در آن از روش رادیومتری منفعل امواج مایکروویو (passive microwave radiometry) برای نفوذ به طوفانها و ابرها و ارسال اطلاعاتی جامع از شرایط آب و هوایی و محیطی استفاده میشود.
تهیهکننده: مریمالسادات قوامی